2015, Witte Olifanten III, Birgit Saupe
Birgit Saupe jongleert met betekenissen
"Wat is leven, wat is een individu en waar worden de grenzen van dit
complexe systeem doorbroken?" Dat is de vraag die aan dit werk ten
grondslag ligt. Het voerde de kunstenares, afgestudeerd in vrije kunst
en keramiek, langs verschillende wetenschappelijke instituten, zoals de
faculteit voor cel- en ontwikkelingbiologie van de Christian Albrechts
Universiteit in Kiel en het BAM (Bundesanstalt für Materialforschung
und-prüfung), afdeling keramische procestechnieken en organische
materialen,
in Berlijn.
Birgit Saupe is ook gebiologeerd door het feit dat keramiek en de mens
al sinds de oudheid bij elkaar horen en dat het materiaal in deze tijd
aan een nieuwe opmars bezig is in de biomedische wetenschap. Zoals ze
het zelf in haar onderzoeksproject 'Auf Leben und Tod' omschrijft: Van
pot naar botprothese.
Wonderlijk genoeg is de grondstof voor botprotheses...'bone china', het
spierwitte en transparante porselein dat voor een groot gedeelte bestaat
uit de as van runderbotten. Dit gegeven gebruikt ze in haar installaties om
de wisselwerking tussen levende en levenloze materie gestalte te geven.
Daarbij strijden fascinatie en afschuw om voorrang.
Wat te denken van de amorfe vormen in een kist of box die oplichten in
het donker? De titel van dit werk - 'amorphus globosus in obscuritas
lucidus' - slaat op een bij runderen voorkomende afwijking in de
ontwikkeling van de foetus. Deze foetussen zijn niet levensvatbaar,
omdat functionerende
organen ontbreken. Toch plaatst zij de hompen in een beschermende kist en worden ze 's avonds met licht opgeladen. Het fluorescerende glazuur roept associaties op met contrastvloeistoffen die bij medisch onderzoek worden gebruikt.
Dieren komen veel voor in haar werk. Muizen, maar vooral honden zien we.
Niet toevallig dieren die gebruikt worden in laboratoriumexperimenten.
Ethische vraagstukken spelen altijd een rol bij onderzoek met levende
organismen. Wat vroeger kon, is nu omstreden en vice versa.
Het beeld '1940' verbeeldt een laboratoriumexperiment van een aantal
Russische geleerden die er in dat jaar in slaagden een hondenkop die
van het lichaam gescheiden was in leven te houden.
Om dit te bewijzen lieten de onderzoekers verschillende kwellingen los op de kop, waaronder het
druppelden van bijtend zuur in de ogen. Ze legden alles vast op film.
Is dit een monument voor de wetenschap of een monument voor de hond die hiervoor opgeofferd werd? Toch gaat haar werk niet louter over uitwassen of misstanden. Het is
vooral ook een poëtisch statement over hoe technische vooruitgang
materiaal gebruik beïnvloedt, zowel in de wetenschap als in de kunst.
Mirjam Veldhuis, 2015